-
1 esse
1) s. edere, есть (1. l § 4 D. 19, 1. 1. 3 § 1-3 D. 33, 9. 1. 19 § 10 D. 34, 2);esus, ядение, еда: penu legata contineri, quae esui potuique sunt (1. 3 pr. § 1 D. 33, 9);
esca, пища (1. 19 § 12 D. 34, 2);
escaria (sc. vasa), столовая посуда (1. 3 § 3 D. 33, 10);
argentum escarium s. escale, сереб. посуда (1. 8 eod. 1. 19 § 12. 1. 32 § 2 D. 34, 2);
esculentus, съестной (1. 18 D. 1, 18. 1. 3 § 3 D. 33, 9);
2) быть;penus escul. (1. 3 § 2 eod.).
a) как вспомогательный глагол (1. 34 § 1. 2 D. 34, 2. 1. 123 D. 50, 17);
b) как сказуемое, heres esto, heredes sunto (1. 142 eod.);
damnas esto (см. damnas);
c) находиться, быть в положении, состоянии: esse in causa aliqua, in pari, in duriore loco (1. 1 D. 2, 9);
in potestate - sui iuris esse (l. 1 D. 1, 6), esse in servitute, libertate (1. 4 D. 1, 1. 1. 10 D. 40, 12);
in possessione (1. 10 § 1 D. 41, 2), in concubinatu (1. 2. 3. D. 25, 7);
in sententia alicuius esse, быть согласно с мнением кого-нб. (1. 60 D. 29, 2);
d) быть, пребывать: Romae, Capuae esse (1. 2 § 8 D. 2, 11. 1. 30 § 5 D. 32);
ibi csse, ubi etc. (1. 7 D. 33, 1);
eo loci esse (1. 199 D. 50, 16);
esse cum aliquo (1. 5. 13 § 2 D. 34, 1), circa aliq. (1. 33 D. 12, 1); е) = быть в самом деле, существовать, жить, nondum esse, nec sperari (1. 10 pr. D. 26, 2);
res, quae est;
ius, quod est (1. 1 D. 50, 17), si nihil sit in peculio (1. 6 § 6 D. 3, 5);
si ager ita corruerit, ut nusquam sit (1. 15 § 2 D. 19, 2);
si quid sit, quod imputetur (1. 2 § 8 D. 2, 11);
f) происходить: provincia, unde es, ubique moraris (1. 11 C. 5, 62);
g) заключаться, состоять: in dofe esse (1. 18 § 4 D. 23, 3);
nolle rerum suarum esse aliquid (§ 47. J. 2, 1); (1. 19 § 5 D. 34, 2);
amplius quam in facultatibus est (1. 10 D. 40, 9); (1. 13 D. 40, 1);
h) быть чьим, принадлежать;
totum meum esse, cuius non potest ulla pars dici alterius esse (1. 25 pr. D. 50,16);
desinere esse alicuius (1. 1 § 1 D. 2, 9); (1. 71 D. 1, 2);
universitatis esse (1. 6 § 1 D. 1, 8);
i) иметь место, служить кому, actionem competere esseve oportet (1. 10 pr. D. 42, 8), (1. 6 § 7. 1. 9. 42 D. 3, 5);
nullam esse actionem (1. 34 D. 1, 7);
provocatio est ab aliquo (1. 2 § 16 D. 1, 2);
eius est, non velle, qui potest velle (1. 3 D. 50,17), (1. 102 § 1 eod.);
vix est, ut non videatur (1. 40 D. 41, 1);
pro qua sententia est, quod etc. (1. 1 § 10 D. 3, 1);
k) означать, обозначать: "in eadem causa" quid sit, vdeamus (1. 1 § 1 D. 2, 9); (1. 4 D. 1. 1);
nihil est aliud hereditas, quam etc. (1. 24 D. 50, 16);
palam est coram pluribus (1. 33 eod.);
probrum et obprobrium idem est (1. 42 eod.);
penes tu amplius est, quam apud te (1. 63 eod.);
aliud est capere, aliud accipere (1. 71 pr. eod.); 1) для означения цены, стоить: quanti id iu eo anno plurimi fuit (1. 2 pr. D. 9, 2);
m) est, следует = licet: est exemplum capere (1. 11 § 2 D. 36, 1).
-
2 sum
I 1. fuī, esse1) быть, существовать (pericla, quae non sunt PS)omnes qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt C — все (те), которые существуют, которые существовали которые будут существовать2) происходить, совершаться, приключаться, бывать, случатьсяsenatus hodie fuerat futurus C — сенат должен был собраться (заседание сената должно было состояться) сегодняsolis defectio fuit C — произошло солнечное затмение3)а) быть налицо, быть в наличии, иметьсяflumen est Arar, quod in Rhodanum influit Cs — есть река Арар, которая впадает в Роданut nunc quidem est C — при нынешних, по крайней мере, обстоятельствахsunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere C — есть (люди), которые (т. е. некоторые) не решаются высказывать то, что думают; или с conjct.sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem possis H — существуют слова и звуки, посредством которых ты мог бы унять это страданиеб) редко est = suntest, quibus Eleae concurrit palma quadrigae Prp — есть (такие), которые в Элее оспаривают первенство в состязании квадриг4) быть верным, действительнымsunt ista C — да, это такest, ut dicis C — ты правильно говоришь(verum) esto C — но, допустим5) быть, находиться (Romae, ruri, in foro, apud exercitum, ante oculos C)mons Jura est inter Sequanos et Helvetios Cs — гора Юра находится между областями секванов и гельветовcertum non habeo, ubi sis aut ubi futurus sis C — я точно не знаю, ни где ты находишься, ни куда собираешьсяapud aliquem esse C — быть у кого-л. в гостяхtotum in eo est (ut) C — всё дело в том (что, чтобы)ab aliquo esse Ter etc. — происходить от кого-л. или C держать чью-л. сторонуpro aliquo esse C — считаться кем-л.6) пребывать, тж. состоять в браке, находиться в связи ( cum aliquā Ter)est ubi... C — бывает, случается, что...est quod T, C или cur... C — есть причина тому, что...7) содержаться, быть написаннымexemplum litterarum, in quo erat illas undĕcim esse legiones C — копия письма, в котором было сказано, что этих легионов было одиннадцать8) изредка являться, приходить9) состоятьcreticus est ex longā et brevi et longā C — кретик (критский стих) состоит из (слогов) долгого, краткого и долгого10) длиться, продолжаться (obsidio triginta dies fuit L)11) принадлежать, быть присущим, свойственнымei morbo nomen est avaritia C — имя этой болезни — алчностьalicujus militiae vacatio est C — кто-л. свободен от военной службы12) находиться в зависимости, зависетьnon est in medico semper, relevetur ut aeger O — не всегда во власти врача исцелить больного13) обстоятьres ita est Sl etc. — так обстоит дело14) значить15) с dat. быть, служить, способствовать, приноситьaliquid alicui est laudi Nep — что-л. кому-либо приносит славуsaluti esse C, Cs — способствовать спасению, быть на благо16) относиться, касаться17) с dat. gerundii быть (при)годным, подходящимsolvendo C (или aeri alieno L) esse — быть платёжеспособным18) в pf. больше не существовать, погибнутьfuimus Troes, fuit Ilium V — нет уж нас, троянцев, нет больше Илионаsive erimus, seu nos fata fuisse volent Tib (pl. = sg.) — буду ли я жив, или судьбе будет угодно, чтобы я погиб2. как глагол-связка (verbum copulativum)1) быть, служить, являться, представлять собойnos numerus sumus H — мы представляем собой массу (толпу)2) с gen. poss. принадлежать, быть присущим, быть признаком, свойством ( domus est patris C)temeritas est florentis aetatis C — отвага — свойство цветущего возрастаquid hoc sit hominis? Pl (негодующе) — что это за человек такой?hominum, non causarum toti erant L — (римляне в то время) были преданы личностям, а не делам (принципам)4) надлежать, подобать, быть обязанностьюadulescentis est majores natu revereri C — юноше надлежит почитать старших по возрасту5) с gen. gerundivi служить, способствоватьea, quae diutinae obsidionis tolerandae erant L — то, что помогало (могло помочь) выдержать длительную осаду6) с gen. и abl. qualit. иметь, обладать7) в sg. + gen. составлять, образовывать, состоять8) стоитьager nunc multo pluris est, quam tunc fuit C — (это) поле стоит теперь много дороже, чем стоило тогдаvestimenta, quae vix fuissent decem sestertiorum Pt — носильные вещи, которые стоили никак не больше 10 сестерциев9) быть важным, иметь значениеest, ubi damnum praestet facere, quam lucrum Pl — бывает, что (бывают такие случаи, когда) убыток приходится предпочесть прибыли. — см. тж. futurusII sum Enn = eum III sum- приставка = sub- -
3 liber
1) книга (1. 52 pr. § 1 seq. D. 32. 1. 2 § 34 D. 33, 7);2) глава, отдел сочинения (pr. I. 2, 1. 1. 2 § 41. 44 D. 1, 2. 1. 8 pr. D. 5, 2. 1. 2 § 3 C. 1, 17). 3) сочинение = libellus: librum ad infamiam alicuius pertinentem scribere, componere, edere (1. 5 § 9 D. 47, 10). 4) письмо (1. 1 § 2. 4 D. 1, 13). 5) (subst.) сын (1. 33 pr. C. 3, 28. 1. 8 § 5 C. 5, 9);libri improbatae lectionis (1. 4 § 1 D. 10, 2).
liberi, дети. - нисходящие (1. 56 § 1 D. 50, 16. 1. 220 pr. eod. cf. § 5 1. 1, 14. 1. 10 D. 1, 9. 1. 10 § 9 D. 2, 4. l. 2 § 3 D. 2, 8. 1. 48 D. 24, 3. 1. 1 § 1 D. 37, 5. l. 3 § 6 D. 38, 4. 1. 10 § 7 D. 38, 10. 1. 9 § 13 D. 48, 19. 1. 15 D. 50, 12);
lib. naturales - adoptivi (1. 10 D. 1, 9. 1. 1 pr. D. 37, 4. 1. 1 § 6. 1. 4 D. 38, 6. Gai. I. 104. II. 136. III. 2. 31. 40);
iure trium liberorum excusatus (1. 37. § 1 D. 27, 1. cf. pr. I. 1, 25. tit. C. 5, 66);
6) liberi обоз. также (при bonorum possessio contra tabulas и unde liberi) sui (naturales и adoptivi) и emancipati из-под отцовской власти (pater naturalis) (Ulp. ХХVIII. 8. Gai. III. 26. § 9 I. 3, 1. 1. 1 § 6 D. 38, 6). 7) (adi.) свободный, a) неограниченный, lib. voluntas (1. 19 § 2 D. 3, 5);ius liberorum, привилегия, которой пользовались лица, имеющие детей (1. 1 C. 8, 59. Ulp. XVI. 1. Gai. I. 145. 194. III. 44. 46. 50. 53).
lib. arbitrium (1. 28 D. 1, 7);
lib. administratio (1. 28 § 2 D. 2, 14. 1. 58 D. 3, 3. 1. 41 § 1 D. 6, 1. 1. 1 § 1 D. 20, 3. 1. 11 D. 28, 2);
rerum suarum alienatio (1. 2 D. 37, 12);
testamenti factio (1. 1 pr. D. 29, 1. 1. 41 D. 38, 1. 1. 3 § 2. 1. 47 § 2 D. 38, 2);
possessio (1. 11 D. 43, 16. 1. 22 § 6 D. 50, 1. 1. 14 D. 50, 7);
liber prospectus (1. 15 D. 8, 2);
b) свободный, libera matrimonia esse, antiquitus placuit, ideoque pacta, ne liceret divertere, non valere (1. 2 C. 8, 39);
c) независимый, самовластный, liber populus (1. 7 § 1 D. 49, 15. 1. 3 D. 1, 5. 1. 19 § 2 D. 3, 5. 1. 23 § 6. 1. 25 § 2 D. 21, 1. 1. 19. 23. 49. 54. D. 41, 1. 1. 1 pr. D. 43, 29);
lib. corpus = lib. hominis corpus (1. 73 D. 9, 1. 1. 7 D. 9, 3);
lib. caput (см. s. 3);
liber esto (L. XII. tab. IV. 2);
si os fregit libero (eod. VIII. 3);
d) вольный, необязанный, liber a rationibus inventus actor (1. 13 C. 4, 26); е) не обремененный сервитутом или залогом, напр. praedium lib. прот. serviens s. servum (1. 8 D, 19, 1); или obligatum (1. 52 § 1 eod. 1. 33 C. 2, 4. 1. 33 D. 10, 2. 1. 75 D. 21, 2. 1. 69 § 3 D. 30. 1. 126. 169. D. 50, 16. 1, 90 eod. 1. 6 § 3 D. 8, 4. 1. 32 § 1 D. 16, 1).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > liber
См. также в других словарях:
iniquum est ingenuis hominibus non esse liberam rerum suarum alienationem — /anaykwam est injenyuwas haminabas non esiy libaram riram s(y)uweram eyliyeyshiyownam/ It is unjust that freemen should not have the free disposal of their own property … Black's law dictionary
iniquum est ingenuis hominibus non esse liberam rerum suarum alienationem — /anaykwam est injenyuwas haminabas non esiy libaram riram s(y)uweram eyliyeyshiyownam/ It is unjust that freemen should not have the free disposal of their own property … Black's law dictionary
Iniquum est ingenuis hominibus non esse liberam rerum suarum alienationem — It is unjust for freemen not to be at liberty to alienate their own property … Ballentine's law dictionary
Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire A B … … Wikipédia en Français
DII — ingenii ab Unius notitia exerrantis figmentum, tot fuêre apud Gentiles, quot deprehendêrunt vel usui suo, vel terrori, vel admirationi apta instrumenta; omisso Eo, qui solus horum Auctor, naturâ suâ invisibilis, per visibilia haec sua opera ipsis … Hofmann J. Lexicon universale
MARIA — I. MARIA Angliae Regina. Filia Henrici VIII. ex Catharina Arragonia, Eduardo VI. non sine veneni suspicione exstincto, successit A. C. 1553. Iohannâ Suffolciâ, quam Rex heredem scripserat, cum marito et socero Dudlaeo, aliisque, capite plexâ. Mox … Hofmann J. Lexicon universale
RYSVICUM i. e. RYSWYK — RYSVICUM, i. e. RYSWYK pagus celebris, et peramoenus Hollandiae, suburbanus Hagae Comitum, Potentissimi, Augustissimi, Felicissini, Serenissimi VILHELMI III. Magnae Britanniae Regis, Castro sumptuosissimo, magnificentissimo nobilitatus; in cuius… … Hofmann J. Lexicon universale
PROVINCIA Romana — et Provincia simpliciter, Caesari la Provenza, regio Galliae Narbonensis, inter Rhodanum et Alpes maritimas, in qua Galloligures Straboni. Ubi Aquae, Arelatum, et Avenio, metropoles. Ausonius: Fusa per immensum quondam Provincia regnum. Baudrando … Hofmann J. Lexicon universale
ADVOCARE — in LL. Inae Regis, apud Bromptonum c. 52. 59. in LL. Ethelredi part. 2. c. 9. part. 3. c. 10. et in LL. Eduardi Regis Saxonicis c. 2. est rem factam agnoscere, seu in se suscipere, Gall. advover: furtô inprimis venditam. Erat enim olim in mote… … Hofmann J. Lexicon universale
PALATIUM — I. PALATIUM Imperatorum Regumque Aula, ut et splendidorum quorumque hominum magnificae aedes; unde nomen traxerit, dictum supra. Suidas a capite hominis recenter occisi, dum locarentur ibi fundamenta, reperto, nominis originem arcessit, quod apud … Hofmann J. Lexicon universale
USURA — proprie ipse usus est, χρῆσις: postea secundum eminentiam sic dici coepit foenus, τόκος: Quomodo sumpta Usura, quantum damni dederit in Republica Romana, docent tum alii plurimi rerum Romanorum Scriptores, tum vero Corn. Tacitus, l. 6. Annal. c.… … Hofmann J. Lexicon universale